Poniższy opis został stworzony z myślą o osobach, które dopiero co rozpoczynają przygodę z tradingiem. Dla tych co grają od dłuższego czasu na giełdach sportowych praktycznie wszystkie rzeczy tutaj przedstawione nie będą żadną nowością. Podstawowe elementy handlu kursami przedstawie na przykładzie najbardziej popularnej obecnie giełdy Betfair. Wprawdzie posiada ona polską wersję językową, dzięki czemu załapanie wszystkiego jest dużo prostsze, ale postanowiłem wszystko opisać na podstawie angielskiej wersji językowej i tą z mojej strony polecam używać. Dlaczego ? W ten sposób załapiemy najbardziej popularne zwroty, na które będziemy napotykać na zagranicznych stronach, a gdy w przyszłości zaczniemy używać programów do handlu to niestety na tą chwilę jesteśmy skazani na język angielski. Jeżeli po przeczytaniu tego poradnika w dalszym ciągu ktoś będzie miał jakieś pytania nie związane z tradingiem, to proszę je kierować do pozostałych tematów z pytaniami i wątpliwościami.

Co oznaczają poszczególne symbole w widoku rynku ?



Aby uzyskać powyższy widok należy mieć zaznaczone obie pozycje Back & Lay oraz Market Depth. Pierwsza z nich umożliwia wyświetlenie zarówno kursów Back jak i Lay, a dzięki drugiej możemy zobaczyć po trzy najbardziej korzystne kursy Back i Lay w aktualnym momencie.

W niebieskich okienkach umieszczone są aktualnie dostępne, najbardziej atrakcyjne (czyli takie, które możemy zagrać od razu) kursy Back (wygra). Natomiast w różowych okienkach znajdują się najbardziej atrakcyjne kursy Lay (nie wygra). W białych okienkach po lewej i prawej znajdują się po dwa kolejne najbardziej atrakcyjne kursy Back oraz Lay. Z kolei pod kursami umieszczone są maksymalne, aktualnie dostępne kwoty, za jakie możemy zagrać po danych kursach. Więcej o kursach Back i Lay w kolejnych punktach.

Jeżeli pod nazwą drużyny widnieje napis Going in-play to znaczy to, że dany rynek będzie dostępny do obstawiania na żywo, czyli po rozpoczęciu meczu. Może się jednak zdarzyć, że Betfair wycofa się z tego i rynek zamknie w momencie rozpoczęcia spotkania, co czasami ma miejsce w przypadku mniej popularnych rynków.

Jeśli widoczny jest napis Live Video to Betfair udostępni stream do tego meczu (czasem potrzebne jest obstawienie zakładu za podaną kwotę, aby video było widoczne).

Po kliknięciu na Live Scores zostanie otwarte okno z wynikami na żywo (jest to livescore Betradara, nie polecam).

Od jakiegoś czasu pod nazwami drużyn możemy też znaleźć odnośnik Form Stats zawierający podstawowe statystyki na temat drużyn lub zawodników.

Przycisk z plusem obok nazw drużyn umożliwia dodanie rynku do sekcji My Markets, która znajduje się w menu po lewej stronie.

Przycisk Refresh w prawym górnym rogu służy do odświeżenia aktualnych kursów (standardowo kursy na stronie są odświeżane co 30 sekund).

Pole Matched informuje nas o łącznym obrocie pieniędzy na rynku (ile kasy zostało już postawionej na wszystkie opcje).

Po kliknięciu w More options ukaże nam się okno, w którym będziemy mogli ustawić kilka dodatkowych rzeczy.

Jeżeli zaznaczymy Show profit and Loss to pod nazwami drużyn/zawodników/opcji zakładów pojawiać się nam będą kwoty jakie wygramy/stracimy jeżeli padnie konkretny wynik.

Po zaznaczeniu Include Settled bets będą się pojawiały kwoty już wygrane/przegrane na rynkach długoterminowych (np. zwycięzca turnieju, rozgrywki pucharowe), gdzie co jakiś czas rynek jest zamykany i otwierany na nowo z mniejszą liczbą opcji do wyboru.

Jeżeli zaznaczymy pole Display P&L net of commission to pod nazwami zespołów/opcji pojawi się nasz zysk po odjęciu prowizji Betfair. W takim wypadku jeżeli zagramy np. za 100 euro po kursie 2.0 na jedną z drużyn to pod jej nazwą pojawi się zysk w wysokości 95 euro a nie 100 euro (zakładając, że gracz nie dorobił się jeszcze żadnej zniżki i jest skazany na prowizję wyjściową w wysokości 5%). Tak więc teoretycznie zagraliśmy kurs 2.0, ale w praktyce był to kurs 1.95.

Najbardziej pożyteczną funkcję uzyskujemy po zaznaczeniu Display "what if" figure, dzięki której będziemy mogli zobaczyć jak zmieni się nasz zysk/strata pod nazwami zespołów/opcji, gdy w menu po prawej stronie dokonujemy korekt kursu lub stawki na interesujący nas zakład. Dzięki temu w łatwy sposób możemy sprawdzić ile musimy obstawić, aby zrobić tzw. "green up" (identyczny zysk pod wszystkimi opcjami, niezależnie od końcowego wyniku). Betfair przy tego typu obliczeniach łączy bowiem również zakłady już postawione.

W sekcji Odds option możemy ustawić, aby kursy odświeżały się automatycznie (Refresh screen automatically), podświetlały, w przypadku pojawienia się nowych kursów w tabelce (Flash odds when they change) oraz ustawić wyświetlanie kursów w formacie ułamkowym po najechaniu myszką (Display fractional odds on mouse-over). Poniżej możemy także zmienić kolor kursów na Lay.

Warto jeszcze w zakładce Sport Zones pozaznaczać wszystkie trzy opcje, dzięki którym będziemy mieli szybki dostęp do strony głównej danego sportu, Live Video czy Livescore'a.

Obok opcji do wyboru (w tym wypadku nazw drużyn i remisu) znajdują się ikonki wykresu, po których kliknięciu otworzy nam się nowe okno, które będzie wyglądać tak :



W okienku Betting on możemy zmienić drużynę/opcję, której chcemy zobaczyć wykres oraz statystyki z tabelki.

Z pola Total matched on this event możemy się dowiedzieć ile pieniędzy już zostało obrócone na danym spotkaniu (te same dane są także widoczne w polu Matched w widoku głównym). Z kolei przy Betting summary - Volume znajduje się kwota jaka została obrócona na wybranej przez nas drużynie/opcji. Na załączonym przykładzie jest to kasa obrócona na zakładach Back/Lay na Manchester Utd. Ze względu na fakt, że traderzy handlują zazwyczaj na rynku faworyta to większość obróconej kasy na całym meczu została obrócona właśnie na Manchesterze. Last price matched to ostatni kurs jaki został zagrany na rynku w momencie aktualizacji okna.

Wykres Price/Volume over time pokazuje jak zmieniały się kursy od momentu otwarcia rynku. Pierwszą przyjętą ceną był kurs 1,19. Później kolejne przyjmowane kursy wiele się nie różniły i krążyły w granicach 1.18-1.22. Słupki pod czerwoną linią przedstawiają ile w danym momencie zostało przyjęte przy danym kursie, a po prawej stronie wykresu (Volume) jest podana odpowiednia skala. Z wykresu możemy np. wyczytać, że w pewnym momencie przy kursie 1.18 zostało obrócone blisko 40 tysięcy euro (najwyższy słupek). Mógł to być jeden zakład, albo po prostu kilku/kilkuset graczy grało po takim kursie i nikt nie zdecydował się zagrać lub wystawić zakładu po innej cenie.

W tabelce Traded and Available pokazane są wszystkie aktualnie wystawione kursy (w przeciwieństwie do standardowego widoku rynku, gdzie widzimy tylko trzy najbardziej atrakcyjne kursy po stronie Back i Lay). W kolumnie To back widzimy ile możemy postawić na zwycięstwo Manchesteru po konkretnym kursie w aktualnej chwili. Z kolei w kolumnie To lay widzimy po jakim kursie chcieliby zagrać na zwycięstwo Manchesteru łącznie inni gracze i za ile chcieliby zagrać. W ostatniej kolumnie Traded jest pokazane jaka kwota została obrócona na zwycięstwo Manchesteru po konkretnym kursie.

Co to są kursy Back ?

Podobnie jak w naszych firmach naziemnych kursy na Betfair wyświetlane są w formacie dziesiętnym i chyba każdy wie co oznacza kurs 1.5 czy 3.2 i ile można wygrać stawiając po tego typu kursie.

Z kursami typu Back mamy do czynienia u wszystkich standardowych bukmacherów i także na Betfair możemy grać w identyczny sposób jak w firmach bukmacherskich. Jeżeli odznaczymy opcje "Back & Lay" oraz "Market Depth" to otrzymamy widok jak u standardowego bukmachera, czyli jeden najbardziej opłacalny kurs na każdą opcję. Różnica jest taka, że u większości buków nie wiemy za ile możemy maksymalnie zagrać dany zakład i zakładamy się z innymi graczami, a nie z bukmacherem (Betfair pełni rolę jedynie pośrednika).



Przechodząc do sedna, jeżeli chcemy zagrać w podanym wyżej przykładzie na zwycięstwo Man Utd to aktualnie możemy to zrobić po kursie 1.19 za maksymalnie 17'790 euro. W tym celu klikamy na niebieskie pole z kursem 1.19 i przechodzimy do menu po prawej stronie, gdzie możemy zmodyfikować nasz zakład :



Pod polem Your stake wpisujemy za jaką kwotę chcemy zagrać (minimum 2 euro maksimum tyle ile mamy na koncie), a pod Your odds wpisujemy kurs jaki nas interesuje. Możemy również skorzystać z dwóch strzałek, aby podwyższyć lub obniżyć kurs. Przy kursach od 1.01 do 2.0 można zmieniać kurs co 0.01 a przy kursach 2.0-3.0 co 0.02. W polu Your Profit automatycznie będzie się zmieniać kwota jaką możemy wygrać (podobnie jak pod nazwami zespołów/opcji jeżeli zaznaczyliśmy opcję "what if"). Różnica jest taka, że w polu Your Profit zysk zawsze jest pokazywany bez prowizji, a pod nazwami zespołów już po jej uwzględnieniu (jeżeli zaznaczyliśmy opcję "Display P&L net of commission").

Jeśli obniżymy kurs do np. 1.17 i zagramy za mniej niż 17'790 euro to i tak nasz zakład zostanie przyjęty po kursie 1.19, czyli najbardziej opłacalnym kursie na rynku. Dla przykładu jeśli zagramy za 100 euro to w tabelce z kursami automatycznie kwota pod kursem 1.19 zmniejszy się o 100 euro i wynosić będzie 17'690 euro.

Gdybyśmy jednak obniżyli kurs do 1.18 i zagrali za 205'635 euro to wtedy Betfair przyjmie 17'790 euro po kursie 1.19 oraz 187'845 euro po kursie 1.18 (max dostępne na obu kursach). W tabelce kurs 1.17 wskoczy wtedy na pierwsze miejsce (na niebieskie pole), a zanim w białych polach po stronie Back pojawią najprawdopodobniej kursy 1.16 i 1.15 (lub niższe w zależności jakie są aktualnie dostępne). Jeżeli zagralibyśmy po kursie 1.18 za więcej niż 17'790 euro a mniej niż wspomniane 205'635 euro to na pierwsze miejsce (niebieskie pole) wskoczy oczywiście kurs 1.18.

Załóżmy, że chcemy zagrać po kursie 1.19, ale za więcej niż aktualnie jest dostępne, czyli np. za 18'000 euro. W takim przypadku nasz zakład zostanie od razu przyjęty po kursie 1.19 za 17'790 euro (cały dostępny limit) a pozostałe 210 euro będzie czekać na przyjęcie. W tabelce na niebieskim polu pojawi się kurs 1.18, a na różowym polu pojawi się nasz kurs 1.19 i kwota 210 euro jaka nam została do przyjęcia. W tym momencie musimy liczyć, że znajdzie się ktoś kto zdecyduje się wystawić nam taki kurs i przyjmie go w całości. Może się oczywiście zdarzyć, że tylko część naszego pozostałego zakładu zostanie przyjęta. Ktoś może bowiem zagrać za ponad 187'845 euro po kursie 1.18 i wtedy to jego kurs wskoczy na różowe pole po stronie Lay, a my od razu będziemy mogli zagrać maksymalnie po kursie 1.17. Tak więc czasem bardziej się opłaca zagrać po jednym kursie i potem od razu po nieco niższym niż czekać aż nasz cały zakład zostanie przyjęty po jednym kursie.

Jeżeli aktualny kurs na Man Utd by nam nie odpowiadał (1.19) i stwierdzimy, że możemy zagrać na ich zwycięstwo tylko po kursie np. 1.22 to klikamy w niebieskie pole z kursem 1.19 i podbijamy kurs do 1.22 i wpisujemy interesującą nas stawkę, np. 1000 euro. Wtedy w tabelce pod kursem 1.22 pojawi się 3148 euro zamiast 2148 euro. W tym wypadku musimy liczyć, że kurs na Manchester Utd wzrośnie żeby nasz zakład został przyjęty. Dodatkowo najpierw ktoś musi zagrać za 2148 euro i dopiero później przyjmowany będzie nasz zakład. Dzieje się tak dlatego, ponieważ na giełdach obowiązuje zasada kto pierwszy ten lepszy, a skoro ktoś przed nami chciał zagrać po kursie 1.22 to musimy grzecznie poczekać aż jemu uda się w całości zagrać swój zakład (no chyba, że go anuluje i wtedy nasz zakład awansuje w hierarchii przyjmowania).

Standardowo nasz zakład zostanie anulowany po rozpoczęciu spotkania, jeżeli nikt nie zdecydował się go przyjąć. Możemy jednak wejść w zakładkę "My Bets" i pod interesującym nas zakładem przy napisie At In-Play zaznaczyć opcję Keep. Wtedy nasz zakład będzie dalej widoczny w oknie głównym, nawet po rozpoczęciu meczu i jeżeli przez pierwsze kilka minut nie padnie bramka dla Man Utd to z dużą dozą prawdopodobieństwa ktoś zdecyduje się przyjąć nasz kurs. Oczywiście w każdej chwili nasz nieprzyjęty zakład możemy anulować w sekcji "My Bets" w menu po prawej stronie, klikając na krzyżyk obok nazwy drużyny i wciskając przycisk Submit na samym dole. Jeżeli mamy więcej nieprzyjętych zakładów i chcemy je zamknąć za jednym razem to albo zaznaczamy wszystkie osobno, klikając w krzyżyki albo po prostu klikamy w Cancel all unmatched.

Co to są kursy Lay ?

Zmora wszystkich początkujących na Betfair, czyli kursy Lay. Teoretycznie nie stykamy się bowiem z nimi u standardowych bukmacherów, gdzie dostępna jest tylko opcja Back, a opcja Lay zarezerwowana jest dla oddsmakerów. Na giełdach zakładów takich jak Betfair to właśnie gracze bawią się w bukmachera wystawiając własne kursy i przyjmując na siebie ryzyko jakie się z tym wiąże.

Kursy Lay omówię na przykładzie rynku under/over, gdzie są tylko dwie opcje do wyboru i gdzie łatwiej załapać o co konkretnie chodzi z wystawianiem kursów :



Obecnie najwyższy dostępny kurs możliwy do zagrania na over 2,5 bramki to 1.54. Nam się wydaje, że ten kurs jest za niski i jest większe prawdopodobieństwo, że padnie under niż wskazuje na to kurs. Załóżmy, że chcemy wystawić kurs 1.55. Aby to zrobić klikamy w różowe pole z kursem 1.57 i przechodzimy do menu po prawej stronie, gdzie powinno wyskoczyć nam takie okienko :



Żeby obniżyć kurs wystarczy edytować ten obecny (1.57) lub posłużyć się strzałkami. W polu Backer's Stake nie wpisujemy ile ryzykujemy łącznie na tym zakładzie, ale kwotę jaką maksymalnie będzie mógł obstawić inny gracz po naszym kursie (dla przykładu wpisałem 100 euro). Jest to również kwota jaką my wygramy, gdy zakład na over nie wejdzie, czyli w tym przypadku padnie under. Dlatego właśnie zakłady Lay zwykło się u nas nazywać "Nie wygra". Dodatkowo pod napisem under 2,5 w tabelce z kursami pojawi się na zielono kwota 100 euro (albo 95 euro, jeżeli ustawiliśmy automatyczne wyliczanie zysku po odjęciu prowizji). Nasze maksymalne ryzyko (tyle ile możemy stracić) pojawi się w menu pod napisem "Liability" oraz na czerwono pod zakładem over 2,5 w oknie głównym z kursami (o ile mamy zaznaczoną opcję "what if figure" w dodatkowych opcjach). Modyfikując kurs albo stawkę ta wartość będzie się automatycznie zmieniać. Jeżeli chcemy sami ustawić nasze maksymalne ryzyko to klikamy w napis Liability i wpisujemy konkretną kwotę. Jeżeli wpiszemy 55 euro to w polu obok (Becker's Stake) pojawi się 100 euro. Gdybyśmy zaznaczyli opcję Payout to obok tych 100 euro pojawiłoby się 155 euro, czyli suma jaką będzie mógł wygrać gracz, gdy obstawi nasz zakład za 100 euro po kursie 1.55 (oczywiście na czysto bez prowizji wygra 55 euro i tyle właśnie my stracimy jeżeli padnie over).

Gdy już zaakceptujemy nasz zakład Lay za 100 euro (ryzykujemy 55 euro) to w tabelce z kursami w niebieskim polu pojawi się nasz kurs 1.55, a pod nim kwota 100 euro (tyle będzie mógł zagrać maksymalnie inny gracz). Jeżeli będziemy chcieli anulować nasz zakład to tak jak w przypadku zakładów Back udajemy się w menu po prawej stronie do sekcji "My Bets" i anulujemy tak samo jak zakłady Back. Możemy również nasz zakład anulować, klikając w oknie głównym na niebieskie pole z naszym wystawionym kursem 1.55 i obstawiając nasz zakład za całe 100 euro. Zanim go zaakceptujemy, pod opcjami under i over, nasz zysk i strata powinny się wyzerować przy zaznaczonej opcji "what if". Oczywiście musimy to zrobić zanim ktoś zdecyduje się zagrać nasz zakład. W takim wypadku nie zapłacimy ani centa prowizji, bowiem Betfair pobiera prowizję tylko od czystego zysku. Jeżeli więc nasz zakład okaże się przegrany to stracimy tyle ile ryzykowaliśmy (55 euro), a prowizję od zysku zapłaci gracz, który zdecydował się przyjąć nasz kurs.

W tabelce po wystawieniu naszego zakładu dojdzie jeszcze do jednej zmiany. Oprócz wspomnianego pojawienia się kursu 1.55 w niebieskim polu przy opcji over 2.5, pojawi się także kurs 2.82 na różowym polu i pod nim kwota 55 euro przy opcji Under 2.5. Dlaczego tak się dzieje ? Otóż w przypadku tylko dwóch opcji do wyboru (mecz tenisowy, rynek under/over) zakład Lay za 100 euro (tyle możemy wygrać) po kursie 1.55 na over 2.5 (ryzykujemy 55 euro) to nic innego jak zakład Back po kursie 2.82 na under 2.5 za 55 euro (nasze ryzyko), gdzie do wygrania na czysto mamy 100 euro. I tak np. kurs Lay 1.5 to nic innego jak kurs Back 3.0 na drugą opcję, a kurs Lay 1.01 to kurs Back 101. Jak obliczyć ten drugi kurs ? Wg prostego wzoru k/(k-1), gdzie "k" to ten pierwszy kurs. Pod tym LINKIEM znajdziecie gotowy arkusz, w którym można dokonać automatycznego przeliczenia kursów Lay na Back na przeciwne opcje zakładów.

Tak więc w powyższym przykładzie jeżeli celujemy w under 2.5 to możemy zagrać albo za 55 euro po kursie 2.82 zakład Back na under 2.5, albo tak jak wcześniej zagrać zakład Lay za 100 euro z kursem 1.55 po stronie overa. No i liczyć oczywiście, że jeden z tych zakładów zostanie przyjęty.

Wracając jeszcze do rynku zwycięscy spotkania. Gdybyśmy się zdecydowali zagrać zakład Lay po kursie 1.2 (czyli na to, że Manchester Utd nie wygra) to tak jakbyśmy zagrali u standardowego bukmachera opcję X2 po kursie 6.0, dobierając odpowiednio stawkę. To samo moglibyśmy uzyskać grając zakład Back na Burnley oraz zakład Back na remis, odpowiednio rozkładając stawki. Tak więc teoretycznie nie ma takiego zakładu Lay, którego nie moglibyśmy uzyskać odpowiednio rozkładając stawki na pozostałe opcje i typując zakłady Back. Oczywiście na rynkach z kilkoma opcjami do wyboru wygodniej jest wystawić jeden zakład Lay niż bawić się w kilka zakładów Back. Klasycznym przykładem jest rynek dokładnego wyniku i popularny zakład Lay wynik 0:0, czyli że w meczu padnie chociaż jedna bramka. Na omawianym przeze mnie spotkaniu Man Utd vs Burnley aktualnie można zagrać Lay 0:0 po kursie 29. Jest to nic innego jak zakład Back po kursie 1.04, że padnie bramka i po takim właśnie kursie możemy zagrać zakład Back na rynku over 0,5 bramki (suma goli). Gdyby jednak Betfair nie oferował takiego rynku, ani nie byłoby możliwości zawarcia zakładu typu Lay, to żeby obstawić, że nie padnie wynik 0:0 musielibyśmy zagrać wszystkie pozostałe możliwe wyniki, modyfikując odpowiednio stawki. Każdy chyba przyzna, że byłoby to dość czasochłonne.

Wracając do problemu wystawiania kursów. Jeżeli zdecydujemy się wystawić na over 2.5 kurs 1.54, czyli taki jaki obecnie jest dostępny i najbardziej atrakcyjny za 100 euro to nasze maksymalne ryzyko wyniesie 54 euro (tyle wygra na czysto ktoś kto przyjmie nasz zakład i zagra za całe 100 euro). W tabelce na niebieskim polu dalej będzie widniał kurs 1.54, ale pod nim zamiast 331 euro będzie pokazana kwota 431 euro. Tak jak w przypadku zakładów Back tu również obowiązuje zasada "kto pierwszy, ten lepszy" i żeby nasz zakład został przyjęty najpierw ktoś musi zagrać za te 331 euro, które ktoś już wystawił przed nami. Z kolei w różowym polu przy opcji under 2.5 pod kursem 2.86 zamiast 206 euro, będzie widniała kwota 260 euro (dojdzie nasze ryzyko w wysokości 54 euro).

Oczywiście jeżeli zdecydujemy się wystawić kursy 1.55 lub niższe to istnieje ryzyko, że nasz zakład w ogóle nie zostanie przyjęty, nawet gdy w menu po prawej stronie zaznaczymy, aby nasz kurs był oferowany również po rozpoczęciu spotkania. Jeżeli nie piszemy się na takie ryzyko to w aktualnej chwili możemy od razu wystawić zakład po kursie 1.57, który to widnieje w różowym polu na pierwszym miejscu. Jak wynika z tabelki na daną chwilę możemy wystawić zakład po takim kursie za maksymalnie 592 euro. Z czego to wynika ? Ano kilku innych graczy (lub jeden) nie chciało zagrać zakładu Back na over 2.5 po kursie niższym, tylko podbiło kurs w menu po prawej stronie do 1.57 i łącznie wszyscy zadeklarowali 592 euro.

Jeśli zdecydujemy się przyjąć ich kurs to klikamy w różowe pole z kursem 1.57 i wpisujemy za ile maksymalnie przyjmiemy ich zakład. Jeżeli wpiszemy mniej niż 592 euro to dalej w różowym polu będzie widniał kurs 1.57, a zmianie ulegnie kwota pod tym kursem. Jeżeli natomiast pokryjemy ten zakład w całości za 592 euro (nasze ryzyko wyniesie 337.44 euro) to na różowe pole wskoczy kurs 1.58. Jeśli zagramy za więcej niż 592 euro to również pokryjemy zakład w całości, również kurs 1.58 wskoczy na różowe pole, ale dodatkowo na niebieskie pole wskoczy kurs 1.57, a pod nim kwota jaka nam została do przyjęcia (jeżeli daliśmy 600 euro, to będzie to 8 euro pozostałe do przyjęcia).

Idąc dalej, jeśli zagramy Lay za 2000 euro po kursie 1.59 to w mgnieniu oka znikną z tabelki kursy 1.57 i 1.58 oraz zostanie w całości przyjęty kurs Lay 1.59 za 7 euro, a na niebieskim polu pojawi się nasz kurs 1.59 i pod nim kwota jaka nam została do przyjęcia przez innych graczy (w tym wypadku będzie to 268 euro = 2000-592-1132-7 euro). W różowym polu pojawi się prawdopodobnie kurs 1.6, a za nim na białych polach kursy 1.61 i 1.62. Jeżeli pozostała część naszego zakładu zostanie przyjęta po kursie 1.59 to łącznie będziemy mogli wygrać na tym zakładzie 2000 euro, ryzykując 1180 euro.

Generalnie nawet najbardziej wyczerpujący opis na czym polega granie kursów Back i Lay nie zastąpi praktyki, tak więc polecam na początek znaleźć jakiś mało płynny rynek i tam potrenować na niskich kwotach.

Jak zagrać za mniej niż 2 euro ?

W Betfair minimalna stawka wynosi teoretycznie 2 euro, ale w praktyce można zagrać spokojnie za 0,01 euro. Przykładowo jeżeli na rynku zwycięzcy spotkania chcielibyśmy zagrać na Manchester po kursie 1.19 za 0,01 euro to najpierw klikamy na kurs 1.19 w niebieskim polu i w menu po prawej stronie wpisujemy np. kurs 1.4 (im wyższy tym lepiej) i stawkę 2 euro. Nasz zakład oczywiście nie został przyjęty, ale pojawił w menu po prawej stronie w zakładce "My bets". I tam właśnie zmieniamy stawkę 2 euro na 2,01 euro. We wspomnianej zakładce pojawił się drugi zakład po kursie 1.4 ale ze stawką 0,01 euro. Teraz wystarczy wcisnąć krzyżyk przy zakładzie o stawce 2 euro, a przy zakładzie o stawce 0,01 euro zmniejszyć kurs do 1.19 i potwierdzić zmiany przyciskiem "Submit". W zakładce "My Bets" pojawi się jako przyjęty zakład o stawce 0,01 euro.

Jeżeli interesuje nas zakład Lay po kursie 1.2 o stawce 0,01 euro to postępujemy niemal identycznie. Klikamy na różowe pole z kursem 1.2, wpisujemy stawkę 2 euro i zmniejszamy kurs do np. 1.1 (im mniejszy tym lepiej). Później w zakładce "My bets" zwiększamy stawkę na 2,01 euro i potwierdzamy. Następnie anulujemy krzyżykiem zakład o stawce 2 euro i zwiększamy kurs do 1.2 przy stawce 0,01 euro i potwierdzamy.

Na czym polega trading, czyli handel kursami ?

Czas na kwintesencję gry na giełdzie, czyli trading. Generalnie handel kursami rządzi się podobnymi prawami jak normalny handel z jakim mamy do czynienia na co dzień robiąc zakupy. Handlowiec kupuje taniej towary u producenta, a później sprzedaje je drożej swoim klientom, zarabiając na różnicy w cenie. Jako, że państwo umożliwia im handel na swoim terenie to pobiera z tego tytułu podatki. Giełdy zakładów w zamian za miejsce do handlu kursami od każdej trafionej transakcji pobierają z kolei prowizję (standardowo jest to 5% od czystego zysku).

Jak można zarobić handlując kursami na Betfair ? Otóż dostępne są dwie opcje :

- gramy zakład Back po wyższym kursie, a po jakimś czasie za odpowiednią stawkę gramy zakład Lay po niższym kursie. Aby taka transakcja była możliwa to kurs musi spaść i właśnie na to liczymy, stawiając zakład Back.

- gramy zakład Lay po niższym kursie, a po jakimś czasie za odpowiednią stawkę gramy zakład Back po wyższym kursie. Aby taka transakcja była możliwa to kurs musi wzrosnąć i właśnie na to liczymy, stawiając zakład Lay.

Nasz zysk zależeć będzie od różnicy między tymi dwoma kursami. Im większa różnica tym więcej możemy zarobić. Oczywiście, gdy kurs nie pójdzie po naszej myśli to grając odwrotny zakład stracimy więcej w zależności od tego jak bardzo kurs poszedł nie w tą stronę, w jaką zakładaliśmy.

Teoretycznie na spadkach i wzrostach kursów możemy zarobić nawet u standardowych bukmacherów. Np. na tenisie grając na jednego zawodnika, a gdy kurs na niego spadnie to zagrać na jego rywala (o ile kurs na niego wzrósł). Z uwagi jednak na marże bukmacherów, którzy potrafią wystawić kurs 1.5 na faworyta i 2.6 na rywala (a nie 3.0 jak na Betfair) trudno w jednej firmie ustrzelić "green up", tym bardziej że bukmacher może jeden z tych zakładó anulować, zasłaniając się regulaminem. Znacznie łatwiej zrobić to korzystając na różnicy w kursie między dwoma firmami (tzw. zakłady "sure bet"). Problemem są oczywiście szybkie limity nakładane przez bukmacherów na polujących na tego typu zakłady. Można również zagrać jeden zakład na Betfair (np. Lay), a u standardowego bukmachera przeciwstawny zakład. Plusem takiej transakcji jest fakt, że jeżeli trafimy zakład u bukmachera to nie zapłacimy żadnej prowizji w Betfair. Ryzykujemy tylko tym, że z jakiś względów nasz zakład u bukmachera zostanie anulowany, tak więc tego typu transakcje polecam tylko u najbardziej zaufanych bukmacherów. Jeżeli chcemy w ten sposób zarobić na różnicy w kursach na meczu tenisowym, to musimy pamiętać że bukmacherzy różnie rozliczają spotkania w przypadku kreczu. Betfair anuluje zakłady, gdy pierwszy set nie został rozegrany w całości. Jeżeli mamy zamiar zagrać przeciwny zakład u bukmachera to jesteśmy skazani na firmy, które również podobnie rozliczają mecze tenisowe.

Zysk na rynku możemy osiągnąć nie klikając tylko w aktualne kursy. Trudno bowiem siedzieć cały dzień i czekać aż kurs spadnie lub wzrośnie. Może się też okazać, że zagramy Back po czym kurs spadnie, ale akurat nie będziemy w stanie śledzić rynku i nie wykorzystamy tego spadku. Później kurs pójdzie znowu do góry, a my zamiast zyskać będziemy zmuszeni wyjść z rynku ze stratą, albo liczyć na to że kurs znowu spadnie. Jeżeli właśnie taka sytuacja ma miejsce (nie jesteśmy w stanie śledzić rynku) to możemy wystawić kurs Lay po niższym kursie i czekać aż ktoś go przyjmie. Sztuką jest jednak przewidzieć do jakiej wartości kurs będzie spadał (chyba, że zadowolimy się jednym tickiem, czyli spadkiem kursu o 0.01). Plusem takiej "rezerwacji" kursu jest fakt, że my będziemy mieć pierwszeństwo w sprzedaży, jak już kurs spadnie i inni gracze zadowolą się ceną, którą zaproponowaliśmy (zasada kto pierwszy, ten lepszy).

W jaki sposób osiągnąć ten sam zysk, niezależnie od wyniku ?

Jeżeli chcemy zarobić na różnicy w kursach i całkowicie się uniezależnić od końcowego rezultatu granego zdarzenia to powinniśmy zrobić tzw. green up, który ostatecznie wygląda tak :



Na załączonym przykładzie powstał on poprzez zagranie najpierw zakładu Back na zwycięstwo Manchesteru po kursie 1.2 za 1000 euro i późniejszym wystawieniu kursu Lay 1.19 za 1008.40 euro. Dzięki takiej transakcji (przewidzeniu, że kurs spadnie) zarabiamy po odjęciu 5% prowizji 7,98 euro niezależnie od tego jaki wynik końcowy padnie.

Co ważne nie musimy mieć na koncie 2008.40 euro, aby taka transakcja była możliwa. Wystarczy, że będziemy mieli 1000 euro i zagramy wspomniany zakład Back po kursie 1.2, a zakład Lay za 1008.40 euro i tak będziemy mogli zagrać i zarobić na różnicy w kursie, mimo tego, że na koncie nie mieliśmy już ani centa. Dzieje się tak dlatego, bowiem Betfair oraz inne giełdy zakładów umożliwiają zawarcie drugiego zakładu za kasę z przewidywanego zysku z pierwszego zakładu. Co więcej, gdy już uda nam się zawrzeć oba zakłady to nasze 1000 euro wraca na nasze konto i możemy je wykorzystać do gry na innym rynku. Zysk w wysokości 7,98 euro zostanie dopisany do naszego konta po zakończeniu spotkania.

Identyczny zysk osiągniemy w sytuacji odwrotnej, czyli gdy najpierw zagramy zakład Lay po kursie 1.19 za 1008.40 euro, a później zawrzemy zakład Back po kursie 1.2 za 1000 euro.

Pewnie wielu zadaje sobie teraz pytanie w jaki sposób obliczyć za ile musimy zagrać ten drugi zakład, aby osiągnąć równomierny zysk na wszystkich opcjach. Sposobów jest kilka, ja przedstawię najbardziej popularne :

- mając włączoną opcję "what if" zawieramy najpierw pierwszy zakład, w naszym przypadku Back za 1000 euro po kursie 1.2. Później wystawiamy zakład Lay po kursie 1.19, ale przed potwierdzeniem go wpisujemy stawkę 1000 euro i później zwiększamy na oko stawkę aż uda nam się wpisać taką, która sprawi że pod wszystkimi opcjami zakładów (Man Utd, Burnley, The Draw) pojawi się ten sam zysk (w tym wypadku aż uda nam się trafić, że jest to 1008.40 euro). Jak ktoś nabierze wprawy to szybko będzie potrafił trafić w odpowiednią stawkę. Jeżeli jednak najpierw zagraliśmy Lay po kursie 1.19 za 1008.40 euro to później klikamy na Back po kursie 1.2, wpisujemy również 1008.40 euro (czyli tą samą stawkę co na Lay) i sukcesywnie ją obniżamy aż pod wszystkimi opcjami pojawi się ten sam zysk (w tym wypadku musimy trafić, że jest to 1000 euro).

- wchodzimy na stronę http://www.betcalc.com/backlaycalc.php i tam wpisujemy pierwszy kurs jaki zagraliśmy, stawkę pierwszego zakładu oraz aktualny kurs po jakim chcemy zagrać. Aplikacja sama obliczy ile musimy obstawić po tym drugim kursie, aby osiągnąć równomierny zysk.

- instalujemy jeden z programów do tradingu oferujący funkcję "green up". Taka opcja znajduje się między innymi w takich programach jak Geeks Toy, BetAngel czy BetGizmo. W każdym z nich wystarczy jedynie kliknąć w odpowiedni przycisk i program sam obstawi zakład po aktualnie najlepszym kursie i za odpowiednią stawkę. Szczególnie w przypadku zakładów na żywo, gdzie kursy zmieniają się bardzo szybko, taka możliwość zrobienia "green up" jednym przyciskiem może okazać się bardzo przydatna.

- Jeżeli najpierw zagraliśmy Back za 1000 euro po kursie 1.2 to później również gramy za 1000 euro zakład Lay po kursie 1.19. W omawianym przykładzie, po takiej operacji pod napisem Man Utd znalazłby się zysk 9,5 euro, a pod Burnley i The Draw zysku by nie było (na zielono pojawiłby się zysk w wysokości 0,00). W tym momencie osiągnęliśmy tzw. all green, czyli zielony kolor pod każdą z opcji. Jeżeli mamy zaznaczoną opcję "what if" to nie musimy potwierdzać drugiego zakładu, aby dowiedzieć się ile wygramy na Manchesterze, jeżeli zatwierdzimy drugi zakład. Aby teraz obliczyć za ile jeszcze musimy zagrać zakład Lay, aby osiągnąć "green up" musimy podzielić gwarantowany zysk na Manchesterze (przed odjęciem prowizji) przez aktualny kurs Lay. W tym wypadku zysk przed odjęciem prowizji wyniósł 10 euro (taki się pojawi pod Manchesterem, gdy mamy wyłączoną opcję "Display P&L net of commission") i tą kwotę dzielimy przez kurs 1,19 co daje nam 8,4 euro i za tyle właśnie musimy jeszcze zagrać zakład Lay po kursie 1.19, aby osiągnąć równomierny zysk. Jeżeli najpierw zagraliśmy Lay za 1008.40 euro po kursie 1.19 to aby osiągnąć równomierny zysk musimy przejść do zatwierdzenia zakładu Back po kursie 1.2 i wpisać najpierw stawkę 1008.40 euro, czyli taką samą jak na zakład Lay. I teraz, żeby obliczyć ile musimy odjąć od tej stawki, sprawdzamy przy zaznaczonej opcji "what if" i wyłączonej "Display P&L net of commission" jaka kwota znajduje się pod Manchesterem. W tym wypadku jest to 10,08 euro i tą kwotę dzielimy przez kurs Back czyli 1.2. Wychodzi nam 8,4 euro i właśnie tyle musimy odjąć od 1008.40 euro, czyli w rezultacie zagrać Back za 1000 euro po kursie 1.2. Generalnie jest to najbardziej uciążliwy sposób i nikomu nie polecam.

Każdy z przedstawionych sposobów służy również do obliczenia równomiernej straty (red up), gdy kurs jednak pójdzie nie po naszej myśli. Oczywiście sami musimy zdecydować jak rozłożyć końcowy zysk i stratę. Możemy np. zostawić wspomnianą opcję "all green" i zarobić tylko w przypadku wygranej Manchesteru i nic nie stracić w przypadku, gdyby jednak Man Utd nie wygrał. Są i tacy co zwiększą zysk na Man Utd, kosztem małej straty w przypadku niepowodzenia.

O czym należy pamiętać handlując kursami ?

Dyskusja na temat taktyk gry odbywa się w innych tematach. Tutaj chciałbym jedynie przedstawić kilka praktycznych wskazówek. Po pierwsze bardzo uważnie sprawdzajmy jakie zakłady gramy przed potwierdzeniem, bowiem każda pomyłka na giełdzie może być bezlitośnie wykorzystana przez innych graczy. Bardzo kosztowne może być pomylenie zakładu Back z Lay na nowo otwartym rynku. Czyli np. chcemy wystawić kurs Lay 1.1, a przez pomyłkę zatwierdzamy kurs Back po takim kursie, mimo że zdajemy sobie sprawę, że końcowy kurs Back będzie dużo wyższy. Jeżeli w porę się nie zreflektujemy, to ktoś może przyjąć nasz zakład, a nam pozostanie ciąć straty. Równie bolesne może się okazać wystawienie np. kursu 1.5 zamiast 1.05 (tzw. czeski błąd) na rynku, gdzie jest wyraźny faworyt (końcowy kurs w okolicach 1.1), a w danej chwili po stronie Lay są kursy do przyjęcia w okolicach 1,48-1.5. Wtedy bowiem nasz zakład może zostać od razu przyjęty w całości po kompletnie nieopłacalnych kursach.

Trzecią z kosztownych wpadek, które osobiście nazywam "pułapkami niepłynnego rynku" jest zagranie na mało popularnym rynku zakładu Back lub Lay za dużą kwotę z myślą o późniejszej sprzedaży. Na takim niepłynnym rynku (gdzie nic się nie dzieje i mało kasy jest obrócone, a takich jest sporo na Betfair, nie wspominając o innych giełdach) możemy mieć później problem ze sprzedażą całego zakładu i wyjściem na zielono na wszystkich opcjach. Może się bowiem okazać, że nikt z graczy dysponujących większą gotówką nie będzie miał ochoty handlować na danym rynku, a my zostaniemy ze sporym zakładem przyjętym tylko po jednej stronie i albo będziemy musieli ciąć straty po nieopłacalnych kursach (wariant optymistyczny) albo będziemy zdani na to, że jednak mecz potoczy się po naszej myśli (wariant pesymistyczny, znając jedno z praw Murphy'ego - "jak coś może potoczyć się źle, to na pewno tak się stanie").

Jeżeli chodzi o zakłady na żywo to tutaj również możemy paść ofiarą niepłynnego rynku, choć zdarza się to dużo rzadziej (na żywo dostępne są tylko najbardziej popularne dyscypliny i ligi). Także tutaj możemy zagrać zakład za zbyt dużą kwotę np. na under 2.5 bramki i mimo, że mecz będzie trwał w najlepsze i żadna bramka nie padnie przez jakiś czas (kurs w takich wypadkach standardowo spada) to i tak nie uda nam się wyjść z rynku z zyskiem do czasu strzelenia bramki.

W pewnym momencie na rynku (np. podczas meczu tenisowego na jakimś mało popularnym turnieju) może powstać spora dziura między kursami Back oraz Lay, a my nieświadomie zagramy kurs albo mocno zaniżony (w przypadku zakładu Back) albo wystawimy kurs Lay mocno zawyżony, zanim różnica zostanie zlikwidowana i kursy będą mniej więcej odpowiadać prawdopodobieństwu przy aktualnym wyniku. Warto więc wcześniej zapoznać się z charakterystyką poszczególnych rynków oraz ich płynnością, zanim zaczniemy sobie na nich zbyt śmiało poczynać.

Ostatni z błędów jakie chciałbym tutaj poruszyć dotyczy osób, które ograniczają się do handlu przed meczem. Większość początkujących na giełdzie słynie z tego, że chorobliwie boi się czerwonego koloru w głównym oknie zakładów i za wszelką cenę chce wyjść co najwyżej na zero na każdym rynku. Jedna z fundamentalnych zasad handlu na giełdach sportowych, powtarzana do znudzenia przez pro traderów głosi "pozwól rosnąć zyskom, a straty tnij jak najszybciej". Znaczy to tyle, że jeżeli kurs idzie w stronę, w którą chcemy żeby szedł to czekamy ze sprzedaniem zakładu z zyskiem do czasu, gdy kurs obierze przeciwny kierunek. Natomiast, gdy od początku kurs idzie nie w naszą stronę to od razu powinniśmy przyjąć małą stratę, nie czekając na odwrócenie trendu. Naturalnie może się okazać, że przeciwny trend był krótkotrwały i kurs ponownie pójdzie w naszą stronę, jednak często gracze nie tną strat, bowiem kierują się jedynie złudną nadzieją, że trend się jednak odwróci, a nie mocnym przekonaniem popartym doświadczeniem, że tak właśnie będzie.

Jeszcze gorszym nawykiem wśród handlujących przed meczem/gonitwą jest pozostawianie zakładu i zdanie się na to co stanie się przez pierwsze kilka minut od rozpoczęcia meczu/gonitwy. Oczywiście wydarzenia na boisku/torze mogą pójść po naszej myśli i chwała tym, którzy potrafią to przewidzieć, ale często możemy w ten sposób skasować zysk z całego tygodnia czy miesiąca, zamiast pogodzić się z małą stratą. Często bowiem jedynym argumentem wejścia na rynek In-Play jest złudna nadzieja wyjścia z rynku na plusie, nie poparta żadnymi innymi przesłankami i statystykami.